Aquafarm
Lessen die de toekomst voeden
10 jaren Aquafarm heeft ons waardevolle lessen gebracht. We delen de belangrijkste inzichten per thema, als voedingsbodem voor toekomstige initiatieven en innovaties.
Een overzicht van de belangrijkste lessen…
Eigenaarschap en urgentie moet gevoeld worden
Een succesvol innovatieproces vraagt om duidelijk eigenaarschap en een gevoel van urgentie. Dit betekent dat er niet alleen vanuit een interdisciplinair kernteam -met expertise in ecologie, zuiveringstechnologie, innovatie en business development- continu wordt gewerkt aan de ontwikkeling, maar dat ook directie en bestuur betrokken blijven. Er moet ruimte zijn om samen met externe onderzoekers en marktpartijen door te ontwikkelen. Tegelijkertijd vraagt het om regelmatige communicatie naar beslissers over voortgang, potentieel en benodigde middelen. Zonder dit gedeelde eigenaarschap stokt innovatie snel, zeker in een omgeving met beperkt budget waar meer innovaties naast elkaar plaatsvinden. Het is ook een terechte vraag of de waterschappen de middelen, vaardigheden en capaciteiten hebben om een technologie in lage TRL fasen door de eerste fasen heen te krijgen. Dit vraagt namelijk een andere benadering dan het toepassen van technieken, ontwikkeld door derden, als alternatief voor onderdelen van het huidige zuiveringsproces.
Een heldere businesscase is cruciaal
Een werkend concept is niet voldoende voor financiering. Aquafarm leerde dat een sluitende businesscase noodzakelijk is om investeerders en stakeholders te overtuigen. Dit vereist een gedetailleerd plan voor kosten, opbrengsten en risico’s, inclusief duidelijke waardeproposities voor alle betrokken partijen. Het beter ramen en uitdragen van de zuiveringsrendementen die behaald werden en het potentieel op de lange termijn had geholpen bij de acquisitiefase. Extra complex was het laten landen van de valuecase van Aquafarm, waar meer waarden dan financiën belicht worden in een lineaire, op financiën gerichte businesscase.
Verschillende fases <> verschillende stakeholders
Tijdens het innovatieproces is het van belang om de juiste partijen op het juiste moment in te zetten, terwijl eigenaarschap door alle partijen gevoeld blijft worden. In de beginfase, die gekenmerkt werd door experimenteel onderzoek en de praktische werking van theorieën bewijzen, zijn onderzoeksinstellingen gericht op fundamenteel onderzoek van belang. Wanneer het concept doorontwikkeld is tot een hogere TRL, moet opschaling onderzocht worden. Dat vraagt om andere expertises, en mogelijk dus ook om andere partners. De juiste partijen in elke fase van het project aan tafel krijgen en houden zodat alle benodigde vaardigheden aanwezig zijn is een belangrijk onderdeel waarbij in iedere nieuwe fase van het project opnieuw stil moet worden gestaan.
Innoveren is meer dan een werkende pilot
Innovatie stopt niet bij een succesvolle pilot. De overgang van een laboratoriumopstelling naar grootschalige praktijktoepassing brengt technische en organisatorische uitdagingen met zich mee. Dit onderstreept het belang van parallelle ontwikkeling: niet alleen techniek verfijnen, maar ook alvast werken aan de benodigde infrastructuur, veranderingen die nodig zijn in regelgeving en het stimuleren van de markt zodat producten afgezet kunnen worden.
Meervoudige waardecreatie: kracht en zwakte
Aquafarm creëert waarde op verschillende fronten die het concept interessant maken: onder andere besparing op slibafvoer, zuivering tot KRW kwaliteit en oogst van biomassa voor verschillende doeleinden. De kracht zit daarbij in de opbrengst van de verschillende waarden bij elkaar opgeteld. Echter is daar niet één begunstigde voor, maar een mix van begunstigden. Vanuit een traditionele benadering van de business case en organisatiestructuur is het moeilijk concurreren met technieken die specifiek op één onderdeel gericht zijn.
Biologische technieken vereisen systeemflexibiliteit
Het gebruik van natuurlijke ecosystemen brengt onvoorspelbare factoren met zich mee, zoals algenplagen of variërende waterkwaliteit. Een robuust ontwerp dat veerkrachtig is tegen biologische schommelingen is cruciaal. Innovatie in bio-gebaseerde technologie vraagt om extra aandacht voor systeemflexibiliteit en/of beoordelingssystemen die ruimte bieden aan fluctuaties (zonder dat het ernstige risico’s met zich meebrengt).
Business & technology development is (nog) geen natuurlijke taak voor de waterschappen
Waterschappen zijn vanuit historie geen grondstoffenproducent. Het consistent produceren van grondstoffen vraagt om fundamenteel andere vaardigheden dan (momenteel) gevraagd worden van waterschappen. In het begin van het proces gericht op de mogelijkheden van deze nieuwe grondstof, later in het proces weer gericht op opschaling. De waterschappen zijn maar beperkt ervaren in het ontwikkelen en op de markt brengen van technologie en grondstoffen. Tegelijkertijd hebben ze een groot deel van de (afval)waterketen in beheer en daarmee de is er wel potentiële slagkracht/mandaat. Met daarbij zelfs de vraag of waterschappen hier een rol in hebben? Hiervoor zou een samenwerking opgezet kunnen worden met passende marktpartijen die dit verder zouden kunnen ontwikkelen met een passende business case.